Araştırma süreçlerinde araştırmacıları düşündüren önemli konulardan biri de veri çözümlemede hangi istatistikten yararlanacağıdır. Çoğu araştırmacı deneyiminin az olduğu ya da istatistik konusunda endişe duyduğu durumlarda, nereden başlayacağını kimden rehberlik sağlayacağını bilemez. Bu durum var olan kaygısını daha da artırır.
Bu yazıda size araştırma sorularınızla ya da hipotezlerinizle ilgili karar almanıza katkı sağlayacak bir yöntem önereceğim. Ölçümle elde edilmiş verilerde araştırma sorunuzu ya da hipotezlerinizi kontrol edebileceğiniz yöntemlere karar vermede kullanabileceğiniz bir karar ağacı oluşturdum. Bu karar ağacında hangi analizi yapmanız gerektiğini soruları yanıtlayarak bulabilirsiniz. Karar ağacını inceleyelim.
Şekil: Araştırmanızda hangi analizi seçeceğinize ilişkin karar ağacı
Karar ağacını kullanırken öncelikle bağımlı değişkeninize ait ölçümlerin sürekli ve ölçümle elde edilmiş olduğundan emin olun. Aynı evrenden gelen ancak birbirinden farklı bireylerden oluşan grupları karşılaştıracaksanız bağımsız gruplarla kıyaslama yaptığınızı; aynı evrenden gelen eşleştirilmiş gruplardan ya da aynı bireylere ait farklı zamanlarda elde edilmiş ölçümlerle analiz yapacaksanız bağımlı gruplarla kıyaslama yaptığınızı düşünün. Bu aşamdan sonra kaç grubun karşılaştırılacağını ya da tekrarlı ölçüm sayısını belirleyerek karar ağacında ilerleyin. Dağılımların normalliği varsayımını kontrol ettikten sonra hangi analizi yapmanız gerektiğine karar verebilirsiniz. Şimdiden alan yazına katkı sağlayacak araştırma bulguları ürettiğinizi düşünerek heyecanlandım. Araştırmalarınızda kolaylıklar dilerim.